Hacıdede Köyü
Tarihçe [değiştir]
Köyümüz Samsun İli Havza İlçesi sınırları içinde Hacıdede köyü olarak anılmaktadır. 1924 Türk Hükümeti ile Yunan hükümetleri arasında imzalanan NUFUS MÜBADELESİ kapsamında Türkiye’de yaşayan Rumlar Yunanistan'a ,Yunanistan' da yaşayan Türkler Anadolu’ya takas'ı şeklinde anlaşma yapılmış.Yunanistan'ın Selanik Şehrinin İnebosu ve Kayalar köyünde yaşamakta olan büyüklerimiz çok kısa bir süre içinde yola çıkmışlar. Göç yolunda bölünmelerde meydana geldiği gibi çocuklarını da kaybedenler olmuştur. Anadolu'da ilk olarak Rumların terk ettiği ELAZIĞ’IN ova köylerinde olan bu günkü ismi KUYULU olan köye yerleştirilmişlerdir. Bu köye bizim köyümüzün haricinde Selanik’in başka köylerinden de insanlar yerleştirilmiştir. 3 Yıl kadar yaşadıkları bu köyde çevredeki yerleşik köylülerin rahatsız etmesinin yanı sıra, köyün ova köyü olması, mutlaka ormanı olan bir köyde yaşamanın gerekliliği ile isteğinin Atatürk'e iletmişlerdir. Daha sonra Atatürk'ün talimatlarıyla Samsun'a göç edilmiş, Samsun'da 6 ay kadar çadırlarda yaşamışlar ,ileri gelen büyüklerimiz Samsun civarında boşalan Rum köylerine keşifler yapmışlar, sonbahara doğru Havza'daki köylere keşif yapılmış şu anki oturmakta olduğumuz Hacidede Şeyhkoyun ,Mesudiye ve Çayırözü köylerinin bulunduğu yer konusunda ortak fikir birliğine varmışlardır. 1928 Yılı kasım ayında hemen göç edilmiş fakat köylere geldiklerinde Rumların yaklaşık 3 yıl önce boşalttığı köyler çevre köyler tarafından yağmalanmış , evler sökülmüş harap virane bir şekilde terk edilmişti. Hatta köyün Çam ormanları bile kesilerek yağmalanmış çevre köyler arasında yağmanın paylaşılması konusunda kavgalar çıktığı sonradan öğrenilmiştir. Çevre köylerden Şeyhsafi ve Pınarçayırı(Diremköy) 'nda duvarları dahil her tarafı çamdan yapılmış birçok ev ,ahır ve samanlıklar halen ayakta durmaktadır. Gördükleri viraneler karşısında depresyona giren büyüklerimiz ,Selanik’te bıraktıkları köylerinin yanında bu manzara karşında şoke olmuşlardır. Selanik'te tipik akdeniz iklimi hakim , pamuk dahil her şey yetişen ,sulak düz bir arazi iken , şimdi soğuk metrelerce kar yağan uzun süren kış mevsiminin sonunda engebeli bir arazi ve de yaşamaktan çok hayatta kalma mücadelesini verildiği bir tabiata düşmüşlerdi. Kış mevsiminin olması sebebiyle köye hemen yerleşemediklerinden Şeyhsafi köyü mezarlığı kenarında çadırlarda kışı geçirmeye karar vermişler. Uzun süreden beri devam etmekte oldukları göçler sebebiyle bitkin halsiz, yorgun düşmüşlerdi zaten yiyecek içecekleri de yok denecek kadar azdı , yarı aç yarı tok idare etmeye çalışıyorlardı. Yıllardır yaşadıkları toprakları Rumlara bırakıp , anavatan’a gelmenin buruk bir sevincini yaşıyorlardı .Soğuğa karşı daha fazla dayanamayanlar fire vermeye başladı. Köyün yaşlılarından Ali dayının yorgun ve bitkin vücüdü daha fazla dayanamadı. Ali dayıyı Şeyhsafi mezarlığına defin ettiler. Ağır ve kötü geçen kışın sonrasında havaların ısınmasıyla şimdiki köyümüze göç eden büyüklerimiz, Rumlardan kalan yıkık duvarları çamur harcıyla sıvayıp oturulacak hale getirilmeye çalıştılar. Ormandan kestikleri meşe çubuklarından çit yapıp, çamur tezek saman karışımıyla sıvayıp , oturulacak bir göz oda haline getirmeye çalışmışlardı. Bir kaç ay içinde herkesin başını sokabileceği iyi kötü bir evi olmuştu.
Anadolu’ya geldiklerinde göç karmaşası ile ikiye bölünmüşler, bir kısım Elazığ tarafına gönderilirken, diğer kısım Manisa yeniköy’e yerleştirilmişler. Fakat kimsenin kimseden haberi yok , ne bizimkilerin onların manisaya gittiğinden haberleri var , nede onların bizim Elazığ’da olduğumuzdan haberi var. İlerleyen yıllar içinde gençlerimiz askere alınmaya başlamış.Bizim köyden de yeniköy’den askere giden gençler asker ocağında buluşmuşlar İNEBOSU KÖYÜ Tarihi:
Kayı Boyu imgesi Kayı Boyu Oğuzların BOZOK kolundan bir boydur. Osman oğlu Hanedanı'nın da bu boydan olduğu söylenir. KAYI kelime anlamı olarak kuvvet ve kudret sahibi demektir. Kayı boyunun damgası, iki ok ve bir yaydan oluşur. Babası Gün Han ve dedesi Oğuz Han olan Kayı Han'ın bu boyun ilk atası olduğu düşünülmektedir.
Selanik (Kaza-i Cuma) Cuma kazası namı diğer KAYALAR KAZASI diye tahrir defterlerinde ve fermanlarda geçer. Aşağı Kayalar ve Yukarı Kayalar diye ikiye ayrılırlar. İnobası Yerel ağızda "İNEBOSU”olarak anılır. Köyün üst başında birkaç tane mağara bulunmaktadır. Bu mağaralar Atalar ve ŞAMANİZM kültüründen dolayı kutsal sayılmaktadır. Topçular ve Cuma tekkesi arasında Sarıkaya eteklerinde kurulmuştur. Yeni adi AKRİNİ' dir. Bugün inebosu köyünde mübadelede Sakarya Karasudan gelen Ortodoks Lazlar yaşamaktadır.
İNEBOSU Kayalar ovasının güneydoğusunda Topçular köyü ve Cuma tekkesi arasında kurulmuş bir köydür. Bir taraftan simdi kurutulmuş olan SARIGÖL'e diğer taraftan VOLOS dağlarına yaslanır. Sarıkaya olarak anılan bir yükseltiye yakındır. Köyün ne zaman ve nasıl kurulduğuna ilişkin kesin bilgiler bulunmamaktadır. Bu bölgenin fethi sırasında Osmanlı güçlerini oluşturan Savaşçıların yerleşmesiyle mi, yoksa daha sonraki yıllarda Karamanoğlu Beyliğinden göç ettirilen Kayı boyundan Türker’ce mi kurulduğu konusu açık değildir. Bölge halkının Konya’dan gelmesinden dolayı birçok kaynakta sık sık KONYARLAR olarak anılmaktadır. Kayı boyundan gelenler 1390'lı yıllarda KAYALAR' a yerleşmeye başlamış yaklaşık 530 yıl sonra 1924 yılından itibaren tekrar Anadolu’ya dönmüşlerdir.
Öksüz baba (dağ tekkesi, Cuma tekkesi) tekkesinde, öksüz babaya ait olduğu düşünülen kişisel eşyaları olduğu inancıyla saklanan eşyaların, kılıç, gürz, mızrak, asa ve sancaklardan oluşması, Osmanlı savaşçılarının inebosu’yu kurmuş olabileceği düşüncesini desteklemektedir. Kayılar ovası yaygın olarak BEKTAŞİ olmasıyla beraber İnebosu köyü’ de Bektaşi’ dir. Osmanlı ordusuna sürekli asker temin etmiştir. Köy orta yerinde bulunan Öksüz Baba türbesi ve vakfı ile beraber kutsal inleriyle tanınmaktadır ve bu bölgede önemli bir ziyaret yeridir. Bugün mağaralar şu anda orada oturan Akrini halkı tarafından ziyaret yeri olarak düzenlenmiştir.
Mübadelede, İnobasi köyü ile Cerelli köyündeki Türkler ailesiyle birlikte Manisa, Samsun-Havza, Sivas-Divriği, Elazığ'ın ve Niğde civarına yerleştirilmişlerdir. Parçalanmış olan aileler daha sonra Samsun’un Havza ilçesi Seyhkoyun ve Hacidede köyleri ile Manisa Merkez Yeniköy’de toplanmışlardır.
CERELLİ köyü şimdiki adi HARAVGİ olan Kayalar yakınında bir köydür. Halkından bir kısmi inobası köylüleriyle akrabalıkları nedeniyle 1924 mübadelesinde Anadolu’da ayni yerlere yerleşmişlerdir. Cerelli köyünde, tıpkı Kayalar kazası gibi, şu anda oturum bulunmamaktadır. SARIGÖL altında bulunan kömürün islenmesi amacıyla kurulan 4 büyük termik santralinin yarattığı hava kirliliği Kayalar ovasının bir kısmını yaşanmaz duruma getirmiştir. Bu nedenle Kayalar kazası ve ona bağlı bazı köyler şu anda boşaltılmış bulunmaktadır
Kültür [değiştir]
köyde alevi-bektaşi felsefesinden nemalanarak oluşmuş gelenek ve görenekler yer bulur gelen misafire ikramdan geri durulmaz kendisinden önce onu düşünerek davranılır yardımlaşma ve dayanışma gelişmiştir köyde bir de cem evi bulunur kurban,hıdırellez gibi çeşitli zamanlarda cem toplantıları yapılır müritlere el almış babalar liderlik eder evlilik merasimlerinde nişan biraz zaman geçince kına gecesi ve sonraki gün düğün yapılır düğünlerde yakınlar tarafından yapılan yemekler yenir geç saatlere kadar davul zurna eşliğinde eylenlir
Köyün yemekleri; kabak pidesi, soğan pidesi, macunlu pancar pekmezidir.
Coğrafya [değiştir]
Samsun iline 93, Havza ilçesine 9 Km. uzaklıktadır. karadeniz iklim etkisinde olduğu için yağış boldur bu nedenle ormanlar gelişmiştir bir çok çam ormanına sahiptir sulak derelere sahip olmasından dolayı köye birde baraj kurulmuştur sarp kayalıkları vardır kayaların çehresinde halkın ağzında ilki üzümü yani böğürtlenler yetişir engebeli bir araziye sahiptir bunların yanında halkın küçük göller dedikleri göletler mevcuttur
İklim [değiştir]
Köyün iklimi, Karadeniz iklimi etki alanı içerisindedir.
Nüfus [değiştir]
Köy halkı, Selanik muhacirlerinden oluşmaktadır.
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | 154 |
| 2000 | 198 |
| 1997 | 212 |
Ekonomi [değiştir]
Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
Muhtarlık [değiştir]
Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.
Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:
Altyapı bilgileri [değiştir]
Köyde, ilköğretim okulu yoktur fakat taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. Köyün hem içme suyu şebekesi hem kanalizasyonşebekesi vardır. PTT şubesi ve PTT acentesi yoktur. Sağlık ocağı ve sağlık evi vardır. Ancak sağlık görevlisi bulunmamaktadır. Sağlık ocağı lojman olarak kullanılmaktadır. Köye ulaşımı sağlayan yol mucur kaplama olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.